Opowieści o najlepszych włoskich winach nie da się snuć z pominięcieem Piemontu. To tam narodziło się bowiem Barolo, którego producenci wraz z producentami Brunello do Montalcino i Vino Nobile di Montepulciano w 1980 roku wywalczyli utworzenie nowej, najbardziej prestiżowej i restrykcyjnej kategorii apelacji winiarskich we Włoszech – DOCG. Argumentem był fakt, że dotychczasowe chronione oznaczenie pochodzenia DOC mieściło w sobie coraz więcej zróżnicowanych jakościowo produktów, między którymi dla wybitnych, porównywalnych z najznakomitszymi francuskimi winami Barolo, Brunello i Vino Nobile brakowało skali. Piemont nie kończy się jednak na tym jedynym, faktycznie znakomitym, winie z rodzimego dla regionu szczepu nebbiolo. Piemont to rekordowe w skali Włoch 17 apelacji DOCG i aż 45 apelacji DOC. Poniżej przedstawiamy wybrane z nich.

Barbaresco DOCG

Apelacja Barbaresco to niewielki obszar upraw, położony na północny wschód od słynącej ze zbiorów białych trufli miejscowości Alba. Tamtejsze wzgórza wzdłuż rzeki Tanaro porasta głównie endemiczny dla regionu szczep nebbiolo, gdyż jedynie on może składać się na zawartość butelek opatrzonych adekwatną banderolą DOCG. Winorośl innych odmian jest tu kultywowana jedynie na nieatrakcyjnych zboczach północno-zachodnich, na których nebbiolo nie miałoby wystarczająco wiele słońca, by ujawnić swój pełen potencjał. Warunki pogodowe i geologiczne są zbliżone do tych, które panują w gminach apelacji Barolo, a jednak nieznacznie mniejsza odległość od rzeki, podłoże bogatsze w piasek oraz niższa średnia wysokość nad poziomem morza powoduje, że zbiory winogron zaczynają się tu o tydzień wcześniej, a wino w efekcie jest nieco lżejsze i ukazuje swą prawdziwą twarz po krótszym starzeniu, niż w przypadku Barolo.

Moscato d’Asti DOCG i Asti Spumante DOCG

Oba wymienione wina musujące tworzą tak naprawdę jedną apelację Asti DOCG. Powstają one ze szczepu przez Włochów określanego jako moscato bianco (biały muskat), czyli z jednej z najstarszych odmian winorośli na świecie. Obszar, którego uprawy kwalifikują się do tej apelacji obejmuje region wokół miejscowości Asti oraz Alba. Jest to bardzo popularny rodzaj piemonckiego wina – w średnim roczniku na rynek trafia go dziesięciokrotnie więcej, niż słynnego na cały świat Barolo. Główną różnicą między Moscato d’Asti a Asti Spumante jest ilość bąbelków zamknięta w butelce: pierwszą propozycję Włosi określają jako frizzante, a więc bardzo łagodnie musującą, druga zaś – spumante – ma ich zdecydowanie więcej. Obie charakteryzuje natomiast intensywny, kwiatowo-brzoskwiniowy aromat. Najczęściej są to wina słodkie, a nawet deserowe, podawane po posiłku w formie mocno schłodzonej, najlepiej w wysokim, wąskim kieliszku typu flute

Cortese di Gavi DOCG (bądź w skrócie Gavi)

Cortese, z którego to szczepu – jak łatwo zgadnąć po nazwie – powstają wina tej apelacji, prawdopodobnie narodził się właśnie w Piemoncie bądź jego okolicach i tam właśnie cieszy się największą popularnością. W ramach apelacji Gavi DOCG powstaje z niego białe, wytrawne wino o wysokiej kwasowości, orzeźwiające i surowe w sposób charakterystyczny między innymi dla Chablis czy niektórych win na bazie pinot grigio. Prawo apelacji pozwala na produkcję wersji musujących, które wyprodukowane z wykorzystaniem wtórnej fermentacji w butelce – choć rzadko spotykane – wytrawnością i przyjemnym odrętwieniem, jakie przynoszą podniebieniu, przypomina szampany Blanc de Blanc. Niestety, apelacja jest tak eksploatowana, że możemy w ramach niej trafić na wspaniałe hity i – zwłaszcza w supermarketowej półce cenowej 20-40 zł – absolutne kity, w związku z czym warto potwierdzać swoje wybory recenzjami z popularnych portali enologicznych.

Barbera d’Asti DOCG, Barbera d’Alba DOC

Świetnym podsumowaniem tych apelacji jest cytat mieszkającej w Piemoncie dziennikarki magazynu enologicznego Wine Pass Italy, Diany Zahuranec: Wielu Piemontczyków zapewnia, że ich ukochane wino to Barolo, jednak to Barbera (zarówno d’Asti, jak i d’Alba) jest winem, które najczęściej wypełnia ich kieliszki. Jest wszechstronne, wyluzowane, satysfakcjonująco żywe, pasuje do właściwie dowolnego jedzenia i jest tańsze. Barbera to najchętniej uprawiany szczep w Piemoncie. Jest zdecydowanie mniej kapryśną i wymagającą odmianą, niż nebbiolo, a jednak powstające z niej wina są tylko nieznacznie mniej cieliste i taniczne. Zwłaszcza w wersjach oznaczonych na etykiecie jako superiore, smakowi w nich zawartemu sprzyja czas: mają one nieco większą zawartość alkoholu i kwasowość, które umożliwiają przechowywanie ich od 10 do nawet 20 lat. Nie są to wina, które same z siebie zabiłyby degustującego intensywnością zapachu, jednak doświadczeni piemonccy producenci dobrze wiedzą, jak skutecznie wzbogaca je kontakt z drewnem dębowym, w związku z czym często decydują się na przeprowadzanie wstępnego starzenia w niewielkich beczkach (barriques), w których proporcja powierzchni kontaktu z drewnem wobec samej objętości wina działa korzystnie na proces przenikania się aromatów.

Dolcetto d’Alba DOC

Nazwę odmiany, z której powstaje to wino, można by na polski przetłumaczyć zdrobniale jako malutkie słodziutkie. Winorośl szczepu dolcetto nie rodzi jednak ani małych, ani szczególnie słodkich owoców, a wina, które z niej powstają, są co prawda nisko kwasowe, ale potrafią zaskoczyć intensywnymi taninami, aromatem kakao, anyżu i czarnego pieprzu. Nazwę można nieco lepiej zrozumieć porównując reprezentantów tej apelacji z resztą czerwonej piemonckiej konkurencji i wtedy faktycznie dochodzimy do wniosku, że wino nie jest aż tak potężne, aż tak złożone i wymagające lat leżakowania, jak barbery czy nebbiola produkowane po sąsiedzku – jest znakomitym winem na co dzień. Być może Piemontczycy nazywają je tak czule również dlatego, że jest to ich ulubione czerwone wino, jeśli można to policzyć na podstawie spożywanej lokalnie objętości z podziałem na apelacje. Dolcetto dojrzewa nawet przy ograniczonym nasłonecznieniu, więc porasta wszystkie te zbocza wzgórz, którymi wzgardziłoby wymagające, szlachetne nebbiolo.

Żródła

Rajat Parr, Jordan MacKay The Sommelier’s Atlas of Taste, wyd. Ten Speed Press, 2018

https://www.jancisrobinson.com/learn/grape-varieties/

https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Italian_DOC_wines

https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Italian_DOCG_wines

Żródła zdjęć

Zdjęcie tytułowe z kiścią winogron szczepu nebbiolo od Gummo na licencji CC BY 2.0

Region Monferrato, pocięty wzorem pól i winnic, widziany z drona od ALEXALA Tourist Board Alessandria & Monferrato na licencji CC BY-ND 2.0

Piemonckie wzgórza w jesiennych barwach od Angelo Amboldi na licencji CC BY-ND 2.0

Asti otoczone obsypanymi śniegiem winnicami od Henri Bergius CC BY-SA 2.0

Świeżo zebrane białe winogrona od Angelo Amboldi na licencji CC BY-ND 2.0

materiały marketingowe producentów